Τα έθιμα των Φώτων στη Βόρεια Ελλάδα

Έθιμα που έχουν τις ρίζες τους βαθιά κρυμμένες στο χρόνο αναβιώνουν στη Βόρεια Ελλάδα, με αφορμή τα Θεοφάνια. Ξεχωρίζουν τα Ραγκουτσάρια στην Καστοριά, οι Φωταράδες στη Χαλκιδική και τα Τζαμαλάρια στην Πέλλα.

Στην Καστοριά, τα Ραγκουτσάρια είναι ένα τριήμερο εκδηλώσεων καρναβαλιού, που ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου, ημέρα της Αγίας Δομινίκης. Οι συμμετέχοντες στις εκδηλώσεις μεταμφιέζονται σε ζώα ή αλλάζουν φύλλο (οι άνδρες μεταμφιέζονταν σε γυναίκες και οι γυναίκες σε άνδρες). Αμέσως μετά τον αγιασμό των υδάτων, τα Ραγκουτσάρια θα ξεχυθούν κατά μπουλούκια στις γειτονιές της Καστοριάς, τραγουδώντας και χορεύοντας, ενώ οι εκδηλώσεις θα ολοκληρωθούν με μεγάλη παρέλαση στην πόλη.
Το έθιμο των Φωταράδων, που ξεκινά την παραμονή των Φώτων, διατηρείται στο Παλαιόκαστρο Χαλκιδικής. Μία ομάδα καλαντιστών εκλέγει το "βασιλιά" της και όλοι μαζί πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού. Στη συνέχεια, η ομάδα περιφέρεται τραγουδώντας τα τοπικά κάλαντα, τα οποία καταλήγουν σε ευχές ξεχωριστές για το κάθε μέλος της οικογένειας. Ανήμερα των Φώτων, ο "βασιλιάς", ντυμένος με τσομπάνικη κάπα, και οι «Φωταράδες», ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία και κρατώντας μεγάλα ξύλινα σπαθιά, χορεύουν στην πλατεία του χωριού.
Στην Άρνισσα Πέλλας θα αναβιώσουν στη μία μετά το μεσημέρι, την ημέρα των Θεοφανίων, τα "Τζαμαλάρια". Επίκεντρο του εθίμου είναι ο γάμος. Πρωταγωνιστικό ρόλο έχει ένα ζιζάνιο, το "μπουμπάρι", που μπαίνει ανάμεσα στους νεόνυμφους και τους παρενοχλεί, τους προτείνει άλλο ταίρι. Το έθιμο περιλαμβάνει ατελείωτο γλέντι στους δρόμους του χωριού.
Στο Δήμο Βόλβης, στη Θεσσαλονίκη, ανήμερα των Φώτων θα πραγματοποιηθούν δύο παραδοσιακά έθιμα, οι κουδουνοφόροι στον Προφήτη και τα Λουγκατζάρια στο Μόδι. Οι κουδουνοφόροι Αράπηδες, μαζί με τους τσολιάδες, τη Νύφη, τον Παππού και την Μπάμπω, εμφανίζονται στους δρόμους του Προφήτη, σκορπώντας το κέφι και ξεσηκώνοντας περαστικούς και επισκέπτες. Μετά τη Θεία Λειτουργία και τον αγιασμό των υδάτων, ομάδες από Αράπηδες γυρίζουν τα σπίτια λέγοντας παραδοσιακά κάλαντα.
Το μεσημέρι δεκάδες κουδουνοφόροι πραγματοποιούν τη δική τους παρέλαση, με τελικό προορισμό την κεντρική πλατεία του Προφήτη. Εκεί αρχίζει το ξέφρενο γλέντι συνοδεία ορχήστρας, κερασμάτων, ντόπιου κρασιού και τσίπουρου.
Επίσης, ανήμερα των Θεοφανίων στο Μόδι του Δήμου Βόλβης αναβιώνουν τα Λουγκατζάρια και μετά τον αγιασμό των υδάτων στο ρέμα του χωριού, το χοιρινό κρέας έχει την τιμητική του. Θα σερβιριστεί πατσάς από αγριογούρουνα, ενώ το μεσημέρι θα ανάψει η παραδοσιακή μεγάλη φωτιά στην κεντρική πλατεία του Μοδίου, όπου θα ψηθούν τσιγαρίδες και άλλοι μεζέδες.
Στο Ασβεστοχώρι της Θεσσαλονίκης θα αναβιώσει το έθιμο των Φώτων με τα πορτοκάλια. Από την παραμονή των Θεοφανείων ένα τραπέζι στολισμένο με μεγάλα κλαδιά κυπαρισσιού και πορτοκάλια, όπου σχηματίζεται ένας σταυρός, τοποθετείται στο κέντρο του Ιερού Ναού του Αγίου Γεωργίου.
Κατά τη διάρκεια της Θείας Λειτουργίας παιδιά το πλαισιώνουν παιδιά με αναμμένα μεγάλα κεριά στα οποία είναι περασμένα δύο πορτοκάλια κι ένα μήλο και ανάμεσα τους αποξηραμένα σύκα, δεμένα με μια κόκκινη κλωστή.
Αγιασμός των Υδάτων
Τα Θεοφάνια γιορτάζεται η βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο. Ο αγιασμός των Υδάτων γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνια, σε όλες τις πόλεις και τα χωριά της χώρας.
Οι πιο τολμηροί θα βουτήξουν στα παγωμένα νερά και θα συναγωνιστούν ποιος θα πιάσει το σταυρό. Αυτός που θα τον ανεβάσει στην επιφάνεια θεωρείται ότι θα έχει καλή τύχη και υγεία όλο το χρόνο. Στη Θεσσαλονίκη ο αγιασμός των υδάτων θα γίνει, από το πλακόστρωτο της παραλιακής, στη συμβολή των οδών Αγ. Σοφίας και Λεωφ. Νίκης.
makthess.gr